โรค ฝีดาษลิง เป็นโรคที่เกิดจากเชื้อไวรัส orthopoxvirus เป็นโรคติดต่อระหว่างสัตว์และคนที่พบได้น้อย โรคนี้พบมากในแอฟริกากลาง และตะวันตก
โดยเชื้อไวรัส ฝีดาษลิง เป็นเชื้อไวรัสสายพันธุ์ที่ใกล้เคียงกับเชื้อไวรัสที่ทำให้เกิดโรคฝีดาษในคน และฝีดาษวัว พบในสัตว์หลายชนิด โดยเฉพาะสัตว์ตระกูลลิง และสัตว์ฟันแทะหลายชนิด เช่น หนู กระรอก กระต่าย เป็นต้น สัตว์ป่าและสัตว์เลี้ยงก็อาจติดเชื้อได้ รวมทั้งคนก็สามารถติดเชื้อนี้ได้เช่นกัน
1) จากสัตว์สู่มนุษย์ ติดต่อได้จากการ สัมผัสทางผิวหนัง หรือเยื่อเมือก เช่น จมูก ปาก ตา หรือตุ่มหนองของสัตว์ที่ป่วยเป็นโรค หรือสัตว์ที่ติดเชื้อกัด
2) จากมนุษย์สู่มนุษย์ ทางหลักติดต่อผ่าน ละอองฝอยทางการหายใจขนาดใหญ่ จากการอยู่ใกล้ผู้ป่วยในระยะประชิด การสัมผัสสารคัดหลั่งจากผู้ป่วย การสัมผัสเลือด หรือรอยโรคที่ผิวหนัง หรือ ของใช้ส่วนตัวที่ปนเปื้อนสารคัดหลั่งจากผู้ป่วย การแพร่เชื้อจากคนสู่คนอาจเกิดขึ้นได้แต่มีโอกาสน้อยมาก
ลักษณะการติดต่อ
อาการ
หลังติดเชื้อประมาณ 12 วัน อาการป่วยคือ
- มีไข้
- หนาวสั่น
- ปวดหัว
- เจ็บคอ
- ต่อมน้ำเหลืองโต
- ปวดกล้ามเนื้อ ปวดหลัง
- อ่อนเพลีย
จากนั้นประมาณ 1-3 วัน จะมีผื่นขึ้นบริเวณแขนขา และอาจจะเกิดบนหน้าและลำตัวได้ด้วย ผื่นจะกลายเป็นตุ่มหนอง ในระยะสุดท้ายตุ่มหนองจะเป็นสะเก็ดแล้วหลุดออกมา อาการป่วยประมาณ 2-4 สัปดาห์ ผู้ป่วยส่วนใหญ่จะหายจากโรคเองได้
- หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับสัตว์ป่วย สัตว์ที่เป็นพาหะโดยเฉพาะลิง และสัตว์ฟันแทะ
- หมั่นล้างมือด้วยสบู่ หรือเจลแอลกอฮอล์บ่อยๆ โดยเฉพาะหลังสัมผัสสัตว์ หรือสิ่งของสาธารณะ
- หลีกเลี่ยงการสัมผัสสารคัดหลั่ง บาดแผล เลือด น้ำเหลือง ตุ่มหนอง หรือตุ่มน้ำใส จากผู้มีประวัติเสี่ยง/สงสัยว่าติดเชื้อ หรือสัตว์ที่ติดเชื้อ
- ใส่หน้ากากอนามัย เมื่อต้องเดินทางไปยังสถานที่เสี่ยงมีการแพร่ระบาด
วิธีการป้องกันโรค ฝีดาษลิง
ในกรณีที่สัมผัสเชื้อ จะสามารถฉีดวัคซีนเพื่อป้องกันการติดโรค หรือ ลดความรุนแรงของโรคได้ สำหรับคนที่อายุมากกว่า 50 ปีจะได้รับการปลูกฝีไปแล้ว สามารถลดอาการรุนแรงของโรคได้
ปัจจุบันในประเทศไทย ไม่เคยมีรายงานการระบาดของโรคฝีดาษลิงมาก่อน ซึ่งการระบาดในปี พ.ศ.2565 ครั้งนี้พบผู้ป่วยฝีดาษลิงระบาดจากคนไปยังคนเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ในหลายประเทศ ตอนนี้น่าจะอยู่ที่กว่า 100 รายใน 17 ประเทศทั่วโลก (ข้อมูล ณ วันที่ 22/5/2565) แต่ยังอยู่ในยุโรปและอเมริกา มีระบาดเป็น cluster รายงานในกลุ่มชายรักชายแต่ยังไม่ทราบความสัมพันธ์แน่ชัด อย่างไรก็ดี ขอให้ทุกท่านหลีกเลี่ยงและปฏิบัติตามวิธีการป้องกันโรคฝีดาษลิง ข้างต้นที่กล่าวมา เพื่อเป็นการลดโอกาสในการติดเชื้อที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตได้
